ชื่อเทคโนโลยี / สิ่งประดิษฐ์ ชุดตรวจสำหรับตรวจหาการติดเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่
“NanoFlu Rapid Test”
วิจัยและพัฒนาโดย ภญ.ดร.ณัฐปภัสร วิริยะชัยพร และคณะ
ศูนย์นาโนเทคโนโลยีแห่งชาติ (นาโนเทค) สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.)
ที่มา และความสำคัญที่นำมาสู่การพัฒนาเทคโนโลยีนี้
การติดเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ เป็นการติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจแบบเฉียบพลัน และนับเป็นโรค ติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจที่สำคัญที่สุดโรคหนึ่ง โดยสามารถพบได้บ่อยในประชากรทุกเพศทุกวัย และสามารถพบได้ทุกพื้นที่ทั่วโลก การติดเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่นี้นับเป็นปัญหาสำคัญทางด้านสาธารณสุข เนื่องจากก่อให้เกิด ภาระในด้านต่างๆ ตามมา ได้แก่ ภาระทางด้านเศรษฐศาสตร์ สังคมและชุมชนที่เกิดขึ้นจากการเจ็บป่วย การขาดงานและรายได้ รวมทั้งภาระในการรักษาและดูแลผู้ป่วย ดังนั้น หากไม่มีการตรวจวินิจฉัย คัดกรอง การรักษา การติดตาม และการควบคุมโรคที่ดี อาจสามารถนำไปสู่การระบาดในพื้นที่ต่างๆ ได้ โดยการระบาดนั้นสามารถแบ่งออกได้เป็นการระบาดแบบฤดูกาลดังที่พบทุกปี (epidemic) และแบบระบาดใหญ่ (pandemic) สาเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิดการระบาดของไวรัสได้เกิดจากการที่เชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ มีการพัฒนาการเปลี่ยนแปลงโปรตีนของเชื้อไวรัสเองได้ง่าย การปรับตัวของไวรัสนี้ จึงทำให้เชื้อไวรัสเกิดการกลายพันธุ์
การตรวจวินิจฉัยในเบื้องต้น อาจทำได้โดยการสังเกตอาการทางคลินิกของผู้ป่วย อย่างไรก็ตามการตรวจวินิจฉัยโดยอาศัยอาการทางคลินิกอย่างเดียว อาจทำได้ยากเนื่องจากอาการทางคลินิกมักมีลักษณะคล้ายกับ การติดเชื้อไวรัสชนิดอื่นๆ ด้วย ในขณะที่วิธีคัดกรองโดยอาศัยเทคนิคทางอณูวิทยาซึ่งมักใช้ในการยืนยันการติดเชื้อนั้น มักเป็นวิธีการที่ซับซ้อน และต้องการห้องปฏิบัติการ ความชำนาญ และเครื่องมืออุปกรณ์เสริมในการวิเคราะห์ จึงอาจไม่เหมาะในการใช้เป็นวิธีคัดกรองการติดเชื้อแบบรวดเร็ว ณ จุดตรวจ (point-of-care (POC) screening) ได้
สรุปเทคโนโลยี
ชุดตรวจสำหรับตรวจหาเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ “NanoFlu Rapid Test” ใช้การตรวจหาโมเลกุลของนิวคลีโอโปรตีนจากเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ทั้งชนิดเอ และชนิดบี โดยใช้หลักการทางวิทยาภูมิคุ้มกันในการตรวจจับโมเลกุลเป้าหมายด้วยความจำเพาะ และหลักการการแยกโมเลกุลเป้าหมายด้วยวิธีโครมาโตกราฟีชนิดการไหลในแนวราบบน แผ่นชุดตรวจ โดยสามารถแสดงสัญญาณการจับเป้าหมายซึ่งสามารถอ่านผลได้ด้วยตาเปล่าภายในระยะเวลาเพียง 5-10 นาที และในขณะเดียวกัน สามารถใช้ตรวจและแยกชนิดของเชื้อไวรัสชนิดเอ และชนิดบีได้ในครั้งเดียวกัน หากตัวอย่างมีเชื้อไวรัสอยู่ จะเกิดการจับแบบจำเพาะด้วยอนุภาคนาโนที่ตรึงด้วยโมเลกุลที่จำเพาะกับเชื้อไวรัส ชนิดเอหรือชนิดบี ทำให้เกิดเป็นแถบสัญญาณแสดงบนตำแหน่งทดสอบของแต่ละเชื้อบนแผ่นชุดตรวจคู่กับแถบสัญญาณบนตำแหน่งควบคุมที่ใช้ในการบอกประสิทธิภาพของชุดตรวจ แต่หากตัวอย่างดังกล่าวไม่มีเชื้อไวรัสชนิดใดอยู่เลย จะเกิดแถบสัญญาณบนตำแหน่งควบคุมเท่านั้นเพียงตำแหน่งเดียวเท่านั้น
คุณลักษณะ และจุดเด่นของเทคโนโลยีหรือผลิตภัณฑ์ที่ได้จากเทคโนโลยี
• ชุดตรวจแบบรวดเร็วสำหรับตรวจคัดกรองและแยกเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ชนิดเอ และชนิดบี ได้ในครั้งเดียว
• มีความสะดวก ขั้นตอนในการตรวจไม่ซับซ้อน และใช้งานง่าย (Simple- and Easy-to-use)
• ทราบผลรวดเร็ว ภายใน 5-10 นาที (Rapid Screening Test)
• ราคาต้นทุนผลิตสามารถแข่งขันได้ในตลาด
• ผลิตด้วยกระบวนการแบบเดียวกันกับในระดับห้องปฏิบัติการ หรือปรับปรุงกระบวนการผลิตได้ด้วยนักวิจัยไทยและบริษัทคนไทย
• ลดการนำเข้าชุดตรวจจากต่างประเทศ
ข้อมูลเปรียบเทียบคู่แข่ง/เทคโนโลยีเดิม
ในปัจจุบันการตรวจคัดกรองการติดเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ซึ่งมีการระบาดแบบฤดูกาลในทุกปีนั้น อาศัยการแยกอาการทางคลินิกของผู้ป่วยในเบื้องต้น ซึ่งอาจมีความคลาดเคลื่อน เนื่องจากอาการที่คล้ายกันจากการติดเชื้อชนิดอื่นๆ การตรวจด้วยวิธีอื่นๆ เช่น วิธีทางอณูวิทยาซึ่งเป็นวิธีที่มีความไวสูงนั้นยังมีข้อจำกัดในด้านเครื่องมือ ราคา สถานที่ ความชำนาญ และขั้นตอนที่ซับซ้อนและใช้เวลานาน และไม่สามารถตรวจแบบภาคสนามได้ การตรวจด้วยชุดตรวจแบบรวดเร็วเป็นการคัดกรองที่ให้ผลรวดเร็ว แต่ชุดตรวจส่วนใหญ่นั้นต้องนำเข้าจากต่างประเทศ ทำให้มีราคาสูง ดังนั้น จึงเกิดการพัฒนาชุดตรวจสำหรับตรวจหาเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ “NanoFlu Rapid Test” ขึ้นเพื่อการมุ่งเน้นในการใช้ตรวจหาการติดเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ชนิดเอ และชนิดบีแบบรวดเร็ว ทราบผลได้ภายในระยะเวลา 5-10 นาที ด้วยตาเปล่าโดยไม่ต้องอาศัยเครื่องมือในการอ่านและแปลผล โดยชุดตรวจดังกล่าวถูกออกแบบมาให้สามารถใช้ตรวจได้ทั้งแบบเดี่ยวในการตรวจเชื้อชนิดใดชนิดหนึ่ง (Singleplex) และแบบหลายเป้าหมาย (Multiplex) ในการตรวจเชื้อทั้งสองชนิดในครั้งเดียวกัน เพื่อการตรวจคัดกรองแบบ ณ จุดตรวจ (POC) ได้
ระดับความพร้อมเทคโนโลยี
ระดับต้นแบบ (Prototype)
กลุ่มนักลงทุนเป้าหมาย
ผู้ประกอบการการนำเข้าและผลิตชุดตรวจและเครื่องมือทางการแพทย์
ตลาด/กลุ่มลูกค้าเป้าหมาย
• โรงพยาบาลภาครัฐ และภาคเอกชน
• คลินิกแพทย์ สถานีหรือหน่วยอนามัย
• ผู้ใช้ชุดตรวจเพื่อการคัดกรองการติดเชื้อ ได้แก่ ผู้ป่วยหรือผู้ที่มีความเสี่ยง 7 กลุ่ม ได้แก่ ผู้สูงอายุ เด็ก
หญิงตั้งครรภ์ ผู้มีโรคเรื้อรัง ผู้พิการทางสมอง ผู้ป่วยโรคอ้วน ผู้ป่วยธาลัสซีเมียและผู้มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง
สถานภาพสิทธิบัตร
อนุสิทธิบัตร เรื่อง ชุดตรวจสำหรับตรวจหาเชื้อไวรัสที่ก่อให้เกิดกลุ่มอาการคล้ายไข้หวัดใหญ่ เลขที่คำขอ
1803002752